آسیب ها و چالش های فضای مجازی / اجرای چالش های غیر اخلاقی در بستر مجازی
دشمنانی که از هر فرصتی برای نفوذ در ذهن و روح فرزندان این کشور استفاده می‌کنند معاون اجتماعی پلیس فتا گفت: هر گونه تشویق، ترغیب و راه اندازی کانال با موضوع اجرای چالش های مغایر با اخلاق، عفت عمومی و شئون عام رفتاری و هنجارهای جامعه جرم است و پلیس فتا با دعوت کنندگان به انجام این گونه اعمال برابر قانون برخورد خواهد کرد.
وی ادامه داد: بعضی اوقات یک پویش و چالش از حالت محلی، منطقه‌ای و قاره‌ای خارج می‌شود و به علت خصلت بارز فضای مجازی که وابسته به مکان نیست در سطح بین المللی و جهانی مطرح شده و کاربران فضای مجازی فارغ از محل اقامت، نژاد و مذهب به آن می‌پیوندند و پیام همبستگی خود را با آن اعلام می‌کنند؛ در این حوزه می‌توان به چالش‌های ضد نژاد پرستی و یا کودکان و خانواده‌های آسیب دیده از جنگ و تضییع حقوق انسانی اشاره کرد.
وی گفت: اجرا و راه اندازی چالش‌های مختلف در هر کشور و اقلیم از فرهنگ و هنجارهای اخلاقی هر جامعه پیروی می‌کند از سویی با توجه به اختلاف نظر‌های گفتمان فرهنگی، دینی و اخلاقی در هر جامعه برخی چالش‌ها در قالب شوخی و سرگرمی، فعالیت‌های مدنی و اجتماعی، زیستی و محیطی و ... هر کشور صورت می‌پذیرد.
پاشایی تصریح کرد:به تازگی در کشور چالشی توسط تعدادی افراد به راه افتاده که کاربران را به رفتار زشت و ناپسند و مغایر عفت عمومی دعوت می‌کند و ضمن تشویش اذهان عمومی، باعث اعتراض شدید کاربران عادی و کنشگران حرفه‌ای فضای مجازی شده است.
وی گفت: در این راستا طی چند روز اخیر افرادی که به عنوان سر شاخه اصلی تشویق کننده و ترغیب کننده اجرای این چالش‌های غیر اخلاقی بودند شناسایی و ضمن دستگیری به مراجع قضائی معرفی شدند.
پاشایی اضافه کرد: در این راستا طی چند روز اخیر افرادی که به عنوان سر شاخه اصلی تشویق کننده و ترغیب کننده اجرای این چالش های غیر اخلاقی بودند، شناسایی و ضمن دستگیری به مراجع قضائی معرفی شدند.
کودک‌آزاری اینترنتی در بستر فضای مجازی
یکی از بسترهای اصلی زمینه‌ساز معضل کودک‌آزاری اینترنتی برای کودکان، بازی‌های آنلاین و استفاده از ابزار چت است که در بسیاری از پلت‌فرم‌های بازی، عاملی برای سوءاستفاده از آنان شده است. بسیاری از سوءاستفاده کنندگان از کودکان با استفاده از بستری که پلت‌فرم‌های چت آنلاین فراهم کرده‌اند، کودکان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند. آنها ابتدا با قربانیان خود، رفتاری دوستانه دارند و سپس به همه ابعاد زندگی آنلاین و آفلاین آنها نفوذ می‌کنند. این مشکل و معضل فضای مجازی در سطح دنیا، در اغلب پلت‌فرم‌های بازی‌های آنلاین همچون ایکس‌باکس و سایر پلت‌فرم‌های بازی آنلاین دیگر مشابه راب لوکس، ماینکرفت، پلی‌استیشن و غیره وجود دارد.
با گسترش این فضا و افزایش سوءاستفاده‌های صورت‌گرفته از کودکان در این بسترها، تدوین فرآیندهایی مستحکم و اطمینان‌بخش برای مقابله با این معضل، تهیه سریع و بموقع گزارش‌های سوءاستفاده توسط شرکت‌های پلت‌فرم بازی های آنلاین و اقدام سریع برای حذف محتوای نامناسب و رهگیری و تعلیق حساب کاربری سوءاستفاده کننده از بدیهیات ضروری است،
چالش‌های اینستاگرامی
در این میان علاقه و تمایل برخی به فضای خاصی بیشتر از سایر فضاهای موجود است، بطور مثال یک نفر بیشتر وقت خود را در واتساپ یا تلگرام می‌گذراند، شخص دیگری در توئیتر یا اینستاگرام.
اما از آنجا که جذابیت‌های بصری در فضایی همچون اینستاگرام برای جوانان بیش از پیش است، تنوع موضوعات در این فضا هم بیشتر بوده و به تبع اثرگذاری این فضا بر مردم جامعه نیز بیشتر است.
در این گزارش به دنبال دادن آمار استفاده سایرکشورهای جهان به خصوص کشورهای غربی در این زمینه نیستیم، اما اگر فرصت و علاقه‌ای داشتید می‌توانید از منابع رسمی میزان این حضور را در چند کشور رصد کرده و متوجه می‌شوید که این آمار در ایران بسیار بالا است.
اما با نگاهی بر اطرافیان خود به خصوص نوجوانان فامیل و آشنایان در می‌یابیم که این فضا در چند سال گذشته تا چه حد بر سبک زندگی جامعه و علایق آنان اثر گذاشته است، جدا از اینکه در اغلب دورهمی‌هایی که قبل از شیوع این ویروس منحوس داشتیم اغلب نوجوانان و جوانان را در حالی می‌دیدیم که یا سر در گوشی خود دارند و در این فضا سیر می‌کند و یا اگر مشغول صحبت با کسی هستند آن شخص کسی هست که به اندازه او از فضای مجازی استفاده می‌کند و در مورد اشتراکات خود در این زمینه گفت‌وگو دارند به طور مثال در مورد فلان چالش راه اندازی شده.
فضای مجازی بستری مناسب برای ارتباط با اشخاصی که با آنان در ارتباط بوده و یا حتی افرادی که نمی‌شناسیم است، اما گاهی این فضا برای برخی غیر از استفاده از مزایای آن به دلیل تقلید و دنبال کردن بی دلیلِ برخی از پیج های مطرح، مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
چالش‌ها و تهدیدات اخلاقی در فضای مجازی
این مخاطرات نشان می‌دهد بیش از آن‌چه که تدوین علم اخلاقی برای فضای حقیقی ضروری است، به تدوین آن برای فضای مجازی نیازمندیم.
در ادامه برخی چالش‌ها و تهدیدات اخلاقی فضای مجازی را مرور می‌کنیم که ضرورت علم اخلاق و تدوین توصیه‌های اخلاقی را برای این فضا روشن‌تر می‌سازد. پیش از ذکر آن لازم است اشاره کنیم که طبیعتا فناوری‌های مختلف فضای مجازی مانند بسیاری از فناوری‌های دیگر نقاط مثبت و قابل استفاده زیادی دارد؛ اما از آن‌جایی که علم اخلاق فضای مجازی قرار است از خطای رفتاری مرتبطین با این فضا ممانعت کند، باید بر روی نقاط ضعف و لغزش‌گاه‌های آن متمرکز شود؛ چنان‌که در علم منطق که قرار است انسان را از خطای در فکر مصون بدارد، عمدتا بر لغزش‌گاه‌های فکر تمرکز شده است. به همین دلیل در این مقاله از برشماری فرصت‌های فضای مجازی صرف نظر کرده و تنها چالش‌ها، تهدیدات و آسیب‌های آن را بررسی می‌کنیم، به خصوص که فضای غالب و حاکم در فضای مجازی کنونی تهدید است، نه فرصت. به همین دلیل هم مقام معظم رهبری در سال 1381 با این که وضعیت فضای مجازی به وخامت کنونی نبود، فرمود:
«اینترنت یکی از نعم بزرگ الهی است، اما در عین حال یک نقمت بزرگ هم هست؛ یعنی یک چاقوی دو دم و خطرناک. اینترنت الان مثل یک جریان افسار گسیخته است. این مثل آن است که کسی یک سگ وحشی را بیاورد، بگویند قلاده‌اش کو؟ بگوید سفارش کرده‌ایم آهنگر قلاده را بسازد!»
واقعیت این است که فضای مجازی ویژگی‌های منحصر به فرد زیادی دارد که در عین استفاده نیکو از آن می‌تواند زمینه را برای بروز چالش‌های اخلاقی فراوانی در کاربران خود فراهم کند. عمق، گستره، تنوع و پیچیدگی این چالش‌ها موجب شده است تا در جوامع پیشرفته توجه ویژه‌ای به مقوله اخلاق در فضای مجازی شود. در ادامه به برخی از این چالش‌ها اشاره می‌شود. شایان ذکر است که منظور از چالش الزاما آسیب نیست؛ بلکه خصوصیتی است که قوه تبدیل شدن به آسیب را دارد.
1- دسترسی آسان
از مهم‌ترین ویژگی‌های فضای مجازی دسترسی آسان به انواع مختلف اطلاعات اعم از اخلاقی و غیر اخلاقی در زمینه‌های مختلف است. حجم زیاد اطلاعات و دسترسی آسان و بی حد و مرز به آن، موجبات مواجه شدن تعداد زیادی از مردم دنیا را با مطالب غیر اخلاقی فراوانی فراهم می‌کند که تاثیرات زیادی در زندگی حقیقی انسان‌ها نیز خواهد داشت، تا جایی که اخبار پی در پی مربوط به حوادث غیر اخلاقی در فضای مجازی و یا در فضای حقیقی متاثر از فضای مجازی بر هیچ‌کس پوشیده نیست و غالب کاربران را در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی با چالش‌های جدی مواجه کرده است.2- سرعت و کثرت انتشار
از ویژگی‌های اساسی فضای مجازی سرعت بالای انتشار مطالب و رساندن آن به دست حجم وسیعی از کاربران است. در گذشته اگر کسی صدای خود را بلند می‌کرد تا خبری را به گوش مردم برساند، نهایتا تعداد محدودی از افراد اطراف خود را می‌توانست با خبر نماید؛ اما اکنون در فضای مجازی با یک کلیک سخن به سرعت به دست تعداد انبوهی از کاربران با مقیاس چندین میلیون و بالاتر خواهد رسید. لذا اگر یک محتوای غیر اخلاقی انتشار یابد یا اگر شایعه‌ای پخش شود، این بی‌اخلاقی در فضای مجازی به مراتب سریع‌تر و گسترده‌تر به دست مردم رسیده و تاثیر بسیار بیشتری بر مردم خواهد گذاشت. به همین دلیل خطرات آن بسیار بیشتر از فضای حقیقی است.3- جذابیت زیاد سرگرمی‌ها
فضای مجازی با سرگرمی‌های متنوعی که دارد، جذابیت زیادی حتی بیشتر از فضای حقیقی را برای کابران خود فراهم کرده است. به همین دلیل است که در جامعه امروز ما بسیار دیده می‌شود که کاربران فضای مجازی با هر سن و سالی غرق در گوشی تلفن همراه یا تبلت خود شده‌اند. کودکان از بازی در کوچه و خیابان فاصله گرفته‌اند؛ چنان‌که میان بزرگترها و گفتگو با دیگران در فضای حقیقی در خانه و میهمانی فاصله افتاده است. این جذابیت باعث پرداختن بیش از حد کاربر به سرگرمی شده و موجب باز ماندن او از کارهای اساسی زندگی خود می‌شود. این تفریح و لذت فزاینده باعث می‌شود که:اولا از علاقه او به انجام کارهای اساسی کاسته شده و نوعی رخوت و سستی در همت و اراده او ایجاد شود. ثانیا از رها شدن امور اساسی زندگی خود دچار نوعی عذاب وجدان شده و برای سرپوش گذاشتن بر ندای وجدان خود سعی کند از اهمیت این مسائل در نظر خود و دیگران بکاهد. این دو مساله (سستی و کم‌اهمیت دانستن امور مهم) رفته‌رفته سایر ابعاد فردی، اجتماعی، اقتصادی، دینی و... زندگی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
4- غفلت از زمان
فضای مجازی به دلیل عواملی مانند گستردگی، تنوع، جذابیت و ... باعث غفلت کاربر از گذشت زمان و نرسیدن او به امور مهم زندگی خود می‌شود. لذا همان مساله عذاب وجدان و کاستن از اهمیت امور مهم که در بند قبل اشاره شد، پیش می‌آید.5- مجالست با همگان
با توجه به گستردگی طیف کاربران در فضای مجازی و وسعت ارتباطات در آن، این آسیب وجود دارد که انسان خواسته یا ناخواسته درگیر ارتباط با افراد نااهل شود. این مجالست طبیعتا بر روی کاربر تاثیر گذاشته و وی را در هنجارهای زندگی رفته‌رفته به این افراد بی‌قید و بند نزدیک می‌کند. از مجالست با این‌گونه افراد در شریعت شدیدا نهی شده است. به عنوان مثال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «اَلْوَحْدَهُ خَیْرٌ مِنْ جَلیسِ السَّوْءِ ؛ تنهایی از همنشین بد بهتر است». قرآن کریم حتی از تمایل داشتن به این افراد نهی کرده است، چه رسد به همنشینی با آنان: «وَ لا تَرْکَنوا إِلَی الَّذینَ ظَلَموا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ ؛ و به سوی کسانی که ظلم کرده‌اند میلی نکنید که آتش آنها شما را هم بگیرد».6- وجود جنبه‌های غیر حقیقی
اگرچه فضای مجازی دارای جنبه‌هایی حقیقی است؛ اما از برخی جنبه‌ها نظیر فیزیکی نبودن ارتباطات، مجازی است. همین مساله باعث می‌شود تا انسان در فضای مجازی قید و بند کمتری برای رعایت کردن بسیاری از مسائلی که در فضای حقیقی رعایت می‌کند، داشته باشد. به عنوان نمونه بسیاری از افراد مذهبی را می‌بینیم که در فضای مجازی خیلی راحت‌تر و آزادتر از فضای حقیقی با نامحرم ارتباط برقرار می‌کنند. این اباحه‌گری اجمالی در فضای مجازی کم‌کم موجبات اباحه‌گری فرد را در فضای حقیقی فراهم می‌کند.به وجود آمدن شکاف در ارزش‌ها و فرهنگ اصیل ایرانی
اینستاگرام که بیشتر مبتنی بر انتشار و اشتراک تصاویر و تعامل و تبادل‌نظر پیرامون آنها می‌باشد در کنار برخی بهره‌برداری‌های مثبت، امروزه تبدیل به دنیایی رنگارنگ و فریبنده از انواع خطرات و تهدیدهای فرهنگی، اجتماعی و تربیتی شده است. ترویج تصاویر و محتواهای غیراخلاقی، مستهجن، خشن، مضر و گمراه‌کننده و حتی خرید و فروش سلاح، مواد مخدر و... در این بستر به حدی است که در کشورهای غربی از اینستاگرام به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین شبکه‌های اجتماعی یاد می‌شود و همان‌طور که اشاره شد برای جلوگیری از ورود و آسیب به کودکان و نوجوانان در این فضا قوانین و محدودیت‌هایی اتخاذ شده است.
در کشور ما نیز سال‌هاست در سایه غفلت از معرفی نمونه‌های بومی موجود و مشابه و قابل اتکا و نبود حمایت متولیان امر از آنها، اینستاگرام طرفداران فراوانی پیدا کرده است و بسیاری از افراد هر روز و شاید هر ساعت به هر بهانه مشغول ثبت تصاویر و لحظات زندگی روزمره خود در این فضا هستند. فضایی که متأسفانه به علت نبود نظارت و فاصله زیاد ارزش‌های حاکم بر آن با ارزش‌ها و فرهنگ اصیل ایرانی- اسلامی حاکم بر جامعه و مورد قبول و باور مردم، روزبه‌روز شاهد عمیق‌تر شدن تهدیدات و اثرات نامطلوب آن در سطح جامعه هستیم که می‌توان به ترویج رسمی فساد و خشونت تا تبلیغ منفی علیه ارزش‌ها و باورهایی همچون حجاب و اعتقادات مذهبی، تغییر محسوس سبک زندگی و موارد متعدد دیگر به‌عنوان نمونه‌هایی از این اثرات اشاره کرد.
توییتر
منبع:
1.ایسنا / دستگیری عاملان چالش های مغایر با عفت و اخلاق عمومی در فضای مجازی
2.تسنبم / فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟|شبکه ملی اطلاعات؛ راهکار مقابله با کودک‌آزاری در فضای مجازی
3.شرق / تعارف سرمایه کشور به دشمن در ظرف مجازی!
4.خبرگزاری بین المللی قرآن / چالش‌های اینستاگرامی/ تک ضرب‌هایی که بلور فرهنگ اصیل را می‌شکند
5.مرکز ملی فضای مجازی / نگاهی گذرا به ضرورت و اهمیت علم اخلاق در فضای مجازی
توییتر
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.
اخبار مرتبط
تازه های اخبار
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}